เด็กและเยาวชนเผชิญความรุนแรงในชีวิตประจำวันมากขึ้น
ในรูปแบบซ่อนเร้นยิ่งขึ้น

         ข้อมูลดังกล่าวสะท้อนว่า เหตุการณ์ความรุนแรงส่วนมากมิใช่เหตุการณ์ใหญ่ที่จะได้รับความสนใจกว้างขวางอย่างกรณีกราดยิงในจังหวัดหนองบัวลำภู แต่เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นบ่อยครั้งในชีวิตประจำวัน เช่น การล่วงละเมิดทางเพศ ซึ่งมีแนวโน้มที่จะไม่ได้รับความสนใจ ถูกปิดเงียบ และไม่ถูกรายงานต่อเจ้าหน้าที่ตำรวจ โดยนัยนี้ สถิติข้างต้นจึงน่าจะเป็นตัวเลขที่น้อยกว่าความเป็นจริงมาก

แนวโน้มการถูกทำร้ายทางเพศน่าห่วง กลุ่มอายุต่ำกว่า 10 ปีถูกทำร้ายโดยใช้กำลังรุนแรงมากที่สุด

         จากข้อมูลในระบบเฝ้าระวังการบาดเจ็บของกรมควบคุมโรค เด็กและเยาวชนถูกทำร้ายทางเพศเฉลี่ยปีละ 459 ราย โดยร้อยละ 85.7 เป็นเด็กและเยาวชนหญิง กลุ่มที่ถูกทำร้ายมากที่สุดคือช่วงอายุ 10-14 ปี และเหตุการณ์ร้อยละ 45.8 เกิดขึ้นในบ้านของตัวเอง^[4]

         ความรุนแรงทางเพศต่อเด็กและเยาวชนเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญของแผลใจในวัยเด็ก (adverse childhood experience) ซึ่งอาจไม่ได้ส่งผลในทันทีเนื่องจากเด็กอาจยังไม่เข้าใจประสบการณ์ที่เกิดขึ้นในขณะนั้น แต่บาดแผลนี้สามารถฝังลึกในใจแล้วจึงแสดงอาการในวัยผู้ใหญ่ ซึ่งอาจเป็นได้ทั้งอาการเจ็บป่วยทางจิตใจและร่างกาย^[6]

         งานวิจัยพบว่า แผลใจในวัยเด็กเป็นอุปสรรคต่อโอกาสในการหางานที่ดี และการแสวงหารายได้ในอนาคต แผลใจดังกล่าวจึงทั้งบั่นทอนโอกาสและความฝันตลอดชีวิตที่เหลือของพวกเขา และยังส่งต่อความเปราะบางในด้านความยากจนและความเสี่ยงต่อความรุนแรงจากรุ่นสู่รุ่นอีกด้วย^[7]

เด็กและเยาวชนไทยปลอดภัยจากความรุนแรงออนไลน์ ‘รั้งท้ายโลก’

         เด็กและเยาวชนเผชิญภัยคุกคามในพื้นที่ออนไลน์ โดยเฉพาะตั้งแต่ระยะการเรียนออนไลน์ในช่วงวิกฤตโควิด-19 ซึ่งผลักดันให้พวกเขาต้องใช้งานอินเทอร์เน็ตมากขึ้น^[8] ผลการศึกษาความปลอดภัยจากความรุนแรงออนไลน์ของเด็กและเยาวชนเปรียบเทียบ 30 ประเทศทั่วโลกเมื่อปี 2022 พบว่าไทยเป็นประเทศที่ปลอดภัยรั้งท้ายที่อันดับ 29 เหนือกว่าอุรุกวัยเพียงประเทศเดียวเท่านั้น^[9]

         เด็กและเยาวชนไทยอายุ 9-18 ปีร้อยละ 26 เคยถูกกลั่นแกล้งออนไลน์ และร้อยละ 11 เคยถูกคุกคามทางเพศออนไลน์ ยิ่งไปกว่านั้น เด็กประถมศึกษาตอนปลายถึงร้อยละ 12 เคยมีประสบการณ์ถูกตีสนิทโดยมีเจตนาเพื่อละเมิดทางเพศ (grooming) ตามผลสำรวจของมูลนิธิอินเทอร์เน็ตร่วมพัฒนาไทยเมื่อปี 2022^[10]

         ผลสำรวจของมูลนิธิเพื่อยุติการแสวงหาประโยชน์ทางเพศจากเด็ก องค์การตำรวจอาชญากรรมระหว่างประเทศ และกองทุนเพื่อเด็กแห่งสหประชาชาติในปีเดียวกันก็พบว่า เด็กและเยาวชนอายุ 12-17 ปีร้อยละ 9 เคยถูกแสวงประโยชน์และละเมิดทางเพศออนไลน์ เช่น ได้รับข้อความภาพทางเพศโดยไม่ยินยอม และถูกข่มขู่เพื่อให้มีกิจกรรมทางเพศ โดยในบรรดาผู้ถูกละเมิดทั้งหมด มีเพียงร้อยละ 1-3 เท่านั้นที่แจ้งเรื่องต่อตำรวจ อีกกว่าครึ่งไม่เล่าเรื่องการถูกละเมิดให้คนอื่นทราบ ในกลุ่มหลังนี้ ร้อยละ 47 ไม่ทราบว่าจะขอความช่วยเหลือได้จากที่ใดและอย่างไร อีกทั้งผู้ละเมิดยังมักเป็นบุคคลใกล้ชิด^[11] สภาพดังกล่าวสะท้อนว่า เด็กและเยาวชนเผชิญความท้าทายในการรับมือและเปราะบางต่อภัยคุกคามยิ่ง

เยาวชนที่มีทัศนคติก้าวหน้าที่สุด ระบุว่าเคยถูกกระทำความรุนแรงมากที่สุด

         ความรุนแรงต่อเด็กและเยาวชนจำนวนมากยังอาจไม่ถูกมองเห็นหรือ ‘รับรู้’ มิใช่เพียงเพราะเกิดในที่ลับ แต่การรับรู้ย่อมขึ้นอยู่กับการนิยามหรือความเข้าใจความรุนแรงของแต่ละคนและสังคม ตัวอย่างเช่น แม่และผู้ดูแลเด็กถึงร้อยละ 57.6 เชื่อว่าการลงโทษด้วยการใช้ความรุนแรงจำเป็นต่อการอบรมเลี้ยงดูเด็ก และร้อยละ 2.2 ลงโทษเด็กทางร่างกายอย่างรุนแรง^[12] ฉะนั้น แม้พบเห็นการใช้ความรุนแรงลงโทษเด็กซึ่งหน้า บุคคลที่มีความเชื่อหรือความคุ้นเคยเช่นนี้ ก็อาจไม่รับรู้ว่าเป็นความรุนแรง

         เด็กและเยาวชนก็รับรู้ความรุนแรงต่อตนเองแตกต่างกัน หากแยกพิจารณาตามกลุ่มทัศนคติเยาวชน เยาวชนกลุ่มทัศนคติ 1 ที่ให้ความสำคัญกับตัวตนและสิทธิเสรีภาพของปัจเจกบุคคล ซึ่งรวมถึงเสรีภาพและความเสมอภาคทางเพศ อีกทั้งยังไม่เชื่อถือลำดับชั้นสูงต่ำในสังคม ไม่เห็นว่าตนควรต้องรักษาขนบธรรมเนียมดั้งเดิมของไทย และมีคุณค่าในประเด็นส่วนใหญ่ก้าวหน้ามากที่สุด จะเป็นกลุ่มที่ ‘รายงาน’ ว่าเคยถูกกระทำความรุนแรงมากที่สุด โดยร้อยละ 14.4 เคยถูกล่วงละเมิดทางเพศ และร้อยละ 35.8 เคยถูกทำร้ายร่างกาย ถือเป็นสัดส่วนที่สูงกว่ากลุ่มทัศนคติอื่นอย่างน้อยหนึ่งเท่าตัว^[13]

         ในแง่หนึ่ง เยาวชนกลุ่มทัศนคติ 1 อาจถูกกระทำความรุนแรงมากกว่ากลุ่มทัศนคติอื่นจริง แต่ก็เป็นไปได้ว่า ด้วยคุณค่าและทัศนคติที่ก้าวหน้าและให้ความสำคัญกับสิทธิบนร่างกายของปัจเจกสูงสุด พวกเขาจึงนิยามความรุนแรงกว้างและรับรู้ถึงการถูกคุกคามมากที่สุด ต่างกับเยาวชน กลุ่มทัศนคติ 4 และ กลุ่มทัศนคติ 5 ซึ่งโดยคุณค่าและทัศนคติแล้ว น่าจะนิยามความรุนแรงแคบกว่า จึงรับรู้ถึงการถูกกระทำน้อยกว่า แม้ในความจริงอาจถูกกระทำไม่ต่างกันหรือมากกว่า โดยนัยนี้ ความรุนแรงต่อเด็กและเยาวชนจำนวนมากจึงซ่อนเร้น คือเกิดขึ้นแต่ไม่ถูกมองเห็นและรายงาน เป็นปัญหาใหญ่กว่าที่สะท้อนผ่านชุดข้อมูลต่างๆ

“… ฉันมักถูกแม่ตีและไม่ค่อยให้ความสำคัญ แม่ให้ความสำคัญแต่คนอื่น ฉันจำเหตุการณ์ครั้งนั้นได้ขึ้นใจ ฉันอยากกินขนมจึงซื้อมา 1 ห่อ ฉันเหลือเงินกลับบ้าน 5 บาท พอกลับมาถึงบ้าน แม่ถามว่าเหลือเงินเท่าไหร่ฉันบอกว่าเหลือ 5 บาท เท่านั้นแหละแม่โกรธฉันมาก แม่ทุบกระปุกออมสินฉันแล้วตะโกนใส่ฉันว่า ถ้าไม่เหลือมาก็ไม่ต้องหยอด ฉันไม่เข้าใจในการกระทำของแม่ครั้งนั้น แต่ฉันก็จำจนถึงทุกวันนี้ […]
ฉันแค่อยากบอกทุกครอบครัวว่า “รักวัวให้ผูก รักลูกให้ตี” มันจะใช้ไม่ได้ถ้าคุณตีเขาเกินเหตุ ถ้าคุณจัดการเขาด้วยวิธีที่คุณคิดว่า ถ้าทำแล้วเขาจะหยุดพฤติกรรมที่คุณไม่ชอบ บางครั้งอาจไม่ใช่ คุณแค่ต้องใช้หัวใจเลี้ยงเขา …”

– ไม่ประสงค์เปิดเผยชื่อ อายุ 16 ปี

พรรคไม่มีข้อเสนอนโยบายแก้ปัญหาความรุนแรงในเด็กและเยาวชนที่เป็นเอกภาพ

         เด็กและเยาวชนกำลังเผชิญความรุนแรงในชีวิตประจำวันในพื้นที่ใกล้ตัวอย่างครอบครัวและพื้นที่ออนไลน์อย่างน่ากังวล โดยเฉพาะความรุนแรงทางเพศ แต่หลายกลุ่มอาจไม่รับรู้ว่าตนถูกคุกคาม แม้เหตุได้เกิดขึ้น และอาจส่งผลบั่นทอนสุขภาวะและพัฒนาการของตนในระยะยาว

         ในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรปี 2023 ข้อเสนอนโยบายของพรรคการเมืองหลักยังมิได้ให้ความสำคัญกับปัญหานี้มากนัก ข้อเสนอส่วนใหญ่มักกระจายกระจายอยู่ภายใต้นโยบายในประเด็นอื่น เช่น การแก้ปัญหาอำนาจนิยมและการละเมิดสิทธิโดยครูในประเด็นการศึกษา และการแก้ปัญหาความมั่นคงในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งจะลดความรุนแรงต่อเด็กและเยาวชนในพื้นที่

         พรรคที่มีข้อเสนอนโยบายเรื่องความรุนแรงต่อเด็กและเยาวชนโดยตรงได้แก่ พรรคก้าวไกล และพรรคประชาธิปัตย์ โดยพรรคก้าวไกลเสนอแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายเกี่ยวกับการล่วงละเมิดทางเพศ อนาจาร และกระทำชำเรา ให้มีนิยามที่ครอบคลุมและชัดเจน เพื่อลดช่องว่างทางกฎหมาย ส่วนพรรคประชาธิปัตย์เสนอเพิ่มการป้องกันการคุกคาม โดยบังคับใช้กฎหมายคุ้มครองเด็กอย่างเข้มงวดมากขึ้น วางมาตรการป้องกันการใช้แรงงานเด็กที่ชัดเจน พร้อมทั้งตรากฎหมายที่มีโทษรุนแรงยิ่งขึ้น

         ข้อเสนอนโยบายข้างต้นนับว่าไม่เป็นเอกภาพ และไม่เพียงพอต่อการแก้ไขปัญหาอันซับซ้อนซ่อนเร้นนี้อย่างรอบด้าน ยิ่งไปกว่านั้น ยังไม่พบว่ามีพรรคใดเสนอนโยบายป้องกันและแก้ไขความรุนแรงในพื้นที่ออนไลน์อย่างเป็นทางการ

แผนภูมิที่ 5.6:  นโยบายด้านการป้องกันและเยียวยาความรุนแรงต่อเด็กและเยาวชนของพรรคการเมือง
                  หลักในการเลือกตั้งปี 2023

ที่มา: เว็บไซต์พรรคการเมือง (2023); The Standard (2023)

---

---