เด็กและครอบครัวไทยที่ไม่ถูกมองเห็น: รายงานสถานการณ์เด็กและครอบครัว ประจำปี 2024

‘เด็กและครอบครัวไทยที่ไม่ถูกมองเห็น: รายงานสถานการณ์เด็กและครอบครัว ประจำปี 2024’

ศูนย์ความรู้นโยบายเด็กและครอบครัว (คิด for คิดส์) โดยความร่วมมือระหว่างสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กับศูนย์ความรู้นโยบายสาธารณะเพื่อการเปลี่ยนแปลง (101 Public Policy Think Tank) มีพันธกิจในการจัดทำรายงานสถานการณ์เด็ก เยาวชน และครอบครัวเป็นประจำทุกปี เพื่อรายงานสถานการณ์และปัญหาในประเด็นสำคัญ สำหรับเป็นข้อมูลสนับสนุนการตัดสินใจนโยบาย การทำงานด้านเด็ก เยาวชน ครอบครัว และการเรียนรู้ การศึกษาวิจัยต่อยอด รวมถึงเป็นองค์ความรู้สำหรับบุคคลทั่วไปที่สนใจ

รายงานสถานการณ์สองฉบับแรก ‘เด็กและครอบครัวไทยในสามวิกฤต’ (2022) และ ‘เด็กและครอบครัวไทยในสองทางแพร่ง’ (2023) ได้ฉายสถานการณ์เด็ก เยาวชน และครอบครัวระดับ ‘มหภาค’ ครอบคลุมประเด็นตั้งแต่รายได้และความเป็นอยู่ โภชนาการ สุขภาพกาย สุขภาพจิต การศึกษา การทำงาน ความสัมพันธ์และความขัดแย้งภายในครอบครัว ความรุนแรง ไปจนถึงคุณค่าและทัศนคติ ความฝัน และการมีส่วนร่วมและถูกกดปราบทางการเมือง

ข้อสรุปหนึ่งจากรายงานทั้งสองฉบับคือ เด็ก เยาวชน และครอบครัวแต่ละกลุ่มเผชิญสถานการณ์หลายเรื่องต่างกัน อย่างไรก็ดี สถานการณ์ ความฝัน และปัญหาของบางกลุ่ม โดยเฉพาะกลุ่มชายขอบและเปราะบาง มักถูกมองข้าม ละเลย และไม่ได้รับความเข้าใจเพียงพอ หรืออาจกล่าวได้ว่าพวกเขา ‘ไม่ถูกมองเห็น’ แจ่มชัดนัก ไม่เว้นกระทั่งจากผู้กำหนดนโยบาย ซึ่งพึงมีบทบาทในการสนับสนุนความฝันและช่วยแก้ปัญหาให้พวกเขา

รายงานฉบับปีนี้ (2024) จึงจัดทำขึ้นภายใต้แนวคิด ‘เด็กและครอบครัวไทยที่ไม่ถูกมองเห็น’ มุ่งนำเสนอสถานการณ์ของเด็ก เยาวชน และครอบครัวชายขอบและเปราะบางกลุ่มตัวอย่างที่น่าสนใจ หวังเปิดหน้าต่างให้สังคมและผู้กำหนดนโยบาย ‘มองเห็น’ และสามารถสนับสนุนพวกเขาได้ตรงจุดยิ่งขึ้น พร้อมทั้งเป็นหน้าต่างบานเล็กไม่กี่บานที่กระตุ้นแรงบันดาลใจให้สังคมเปิดหน้าต่างบานถัดๆ ไป เพื่อเข้าใจประชากรกลุ่มเหล่านี้อย่างถ้วนทั่วและลึกซึ้งยิ่งขึ้น

รายงานฉบับนี้จะนำเสนอถึงกลุ่มเด็กและครอบครัวที่ไม่ถูกมองเห็น 4 กลุ่ม ได้แก่

  1. เด็กและเยาวชนครัวเรือนเกษตร: ชีวิตไม่แน่นอนภายใต้ธรรมชาติ-ตลาดผันผวน
  2. เด็กและเยาวชนจนเมือง: เมืองศูนย์กลางแห่งโอกาสกลับกลายเป็นอุปสรรคความฝัน
  3. สามเณร: ร่มกาสาวพัสตร์ไม่ใช่ทางเลือกเสรี แต่คือ ‘ทางรอดที่มืดมน’
  4. นักเคลื่อนไหวทางการเมือง: บาดแผลและความหวังหลังควันจาง

วิจัย/เขียน

วรดร เลิศรัตน์

วิจัย/เขียน

สรัช สินธุประมา

สร้างสรรค์ภาพ

วนา ภูษิตาศัย

บทความที่เกี่ยวข้อง

การสังเคราะห์ชุดนโยบายสุขภาพจิตของประชากรชาวไทยภายใต้บริบทหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า

คิด for คิดส์ ชวนสำรวจชุดนโยบายสุขภาพจิตฉบับ ‘คิดใหม่ ทำใหม่’ ที่มุ่งถอดรหัสอุปสรรคในการดูแลสุขภาพใจของประชากรไทย และมอบวิธีแก้ไขที่ตรงจุด

คิดใหม่การเมืองเรื่อง ‘รุ่น’ กรณีศึกษาความขัดแย้งในครอบครัวไทย

คิด for คิดส์ ชวนสำรวจปมปัญหาความขัดแย้งระหว่าง ‘รุ่น’ ในสังคมไทย พร้อมชวนตั้งคำถามว่า สังคมไทยจะก้าวพ้น ‘ความขัดแย้งระหว่างคนต่างรุ่น’ ได้อย่างไรบ้าง?

ระบบสวัสดิการเด็กเล็กเพื่ออนาคต

คิด for คิดส์ ชวนมองหาช่องโหว่ใน ‘นโยบายสวัสดิการเด็กเล็ก’ เพื่อสกัดเป็นข้อเสนอเชิงนโยบาย ผ่านงานวิจัย ‘ระบบสวัสดิการเด็กเล็กเพื่ออนาคต’ ที่มุ่งตอบคำถามว่าเหตุใดไทยยังไม่สามารถพัฒนานโยบายนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ศูนย์ความรู้นโยบายเด็กและครอบครัว (คิด for คิดส์)

ศูนย์วิจัยและสื่อสารความรู้เพื่อตอบโจทย์อนาคต มุ่งวิเคราะห์ ออกแบบ เผยแพร่ความรู้ และขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะด้านเด็ก เยาวชน ครอบครัว และการเรียนรู้ เพื่อเป็นฐานสนับสนุนทางวิชาการให้กับสำนักสนับสนุนสุขภาวะเด็ก เยาวชน และครอบครัว สสส. และภาคีเครือข่าย

Copyright © 2024 kidforkids.org | All rights reserved.